Stadia van rouw

Heb ik inmiddels ondergaan.

Zeker nu ik mijn lieve moeder gisterenmiddag in haar kist voor de oven heb geplaatst. Zodat ze door crematoriummedewerkers, gehuld in warmte werende schorten, in de voorverwarmde hitte geschoven kon worden.

Een ander, niet te onderschatten stadium was de afscheidsdienst die eergisteren plaatsvond en waar ik met een helaas beperkt aantal geliefde familieleden en vrienden van mijn moeder een laatste groet heb gebracht. Ik had een voordracht in elkaar gezet en die heb ik samen met mijn gedicht “Mantel der liefde”, dat ik indertijd speciaal voor haar heb geschreven, voorgelezen.

Tijdens de hele ceremonie zagen alle aanwezigen veel foto’s met warme herinneringen in een trage slideshow voorbij trekken.

Voor de dienst was er het rouwbezoek, een soort tussenstadium, waar mijn moeder op een baar lag. Ik zag meteen dat haar mond verkeerd was, het was niet de hare omdat hij was gekneed door iemand die haar niet kende. Ik heb mijn moeders mond gemodelleerd tot een vorm die haar het meest benaderde. Maar dat was nog niet zo makkelijk. Het was een dode huid die bovendien nog van mijn moeder was en die glad en koud voelde. Maar was dit emotioneel problematisch, moeilijk? Als ik eerlijk ben, nee, dat was het niet, want eigenlijk was dit juist positief.

Ik was dan ook dankbaar dat ik het mocht doen, tenslotte heeft zij mijn gebaard en ik zie het als mijn plicht om haar persoonlijk te begeleiden op de weg naar vergetelheid. Ook al zal ze mijn geest nooit kunnen verlaten. Ik heb haar in de kist getild terwijl ik voelde hoe de rigor mortis al was begonnen af te nemen. Dit is de natuur, dit is hoe het gaat. Ik kan haar alleen maar danken dat ik dit heb mogen voelen, dat het mijn moeder was die me deze ervaring heeft laten ondervinden.

Het uitzoeken van de foto’s voorafgaand aan de dienst is eveneens een rouwstadium. Ik heb er een aantal dagen over gedaan, het was zeer enerverend. Maar ook mooi om de herinneringen aan mijn vader die overleed toen ik kind was, weer vast te hebben. Om de herinnering van de jonge vrouw, die mijn moeder was, werkend in de tuin met haar dochtertje (ik de peuter, die zwaaide naar een hoge tak met een gevaarlijk lange hark) weer in handen te hebben. Voor mij was het geen herinnering, omdat hij in mijn gehavende geheugen verloren is geraakt.

Gelukkig hebben we de foto’s nog.

Het schrijven van de toespraak was ook een stadium, als een fase waarin ik haar aansprak en waarin ik haar middels mijn woorden tot alle aanwezigen heb laten spreken.

Maar de belangrijkste stadia had ik lang daarvoor al gehad. En die hielden gelijke tred met de fases van de meest fokking achterbaks gemene ziekte die er bestaat, Alzheimer. Een ziekte waarvoor je niemand kunt behoeden omdat de patiënt op het moment dat de diagnose wordt gesteld niet meer wilsbekwaam is. En dat moet je zijn, als je een einde aan je leven wilt maken omdat je niet wilt dat je voor de ogen van je geliefden geestelijk verschrompelt tot er niets meer over is, alleen een lege huls, een lichaam vel over been, zonder enige waardigheid.

Natuurlijk zijn er allerlei tekenen. Je herkent ze pas achteraf, omdat ze vanwege de zachte geitenwollen sokken die Alzheimer heeft aangetrokken, onmerkbaar binnen zijn geslopen. En dan ben je te laat.

De patiënt, die eerder aangaf dat ze meteen euthanasie zou willen bij de eerste tekenen van Alzheimer,  omdat ze haar vader heeft zien lijden, vindt het, als je het erover hebt in bijzijn  van haar huisarts, die de ziekte dan helaas al heeft geconstateerd, nog wat te vroeg. Dan loop je achter de feiten aan en ben je dus te laat.

Er zijn meerdere stadia van herkenning, die me confronterend met de neus op de feiten drukten. Stadia waarin ze steeds meer vrienden en familieleden weggevaagd ziet worden en op het eind mij niet eens meer kent. Eerst herkende ze mij nog als dochter, langzaam glipte de dochter weg uit haar geheugen en was er alleen een ondefinieerbare herkenning van de stem en de vorm van mijn gezicht, ogen of kleur haar, maar al naar gelang de ziekte vorderde, vervaagde ook deze herkenning en overheerste de apathie afgewisseld met verdriet en boosheid.

Je bent altijd te laat.

Want zulk een schrijnend en treurig lijden is mensonterend en -onwaardig.

Hier vind ik dat de wetgeving ernstig in gebreke blijft en zo ver is doorgeslagen in het boven alles in leven houden van mensen, dat ze de kwaliteit van dat leven uit het oog zijn verloren.

Zeer kwalijk.

—

De klap komt nog, krijg ik te horen.

Nee, hoor,  eindelijk krijg ik de kans en de gelegenheid om te genezen van de klappen waarmee alle stadia me de afgelopen jaren om de oren hebben gemept. Ik ga rusten, ik ga mijn geest laten recupereren en de enige die me mag storen, is de inspiratie, die ik zo heb gemist.

Zou ze me nog herkennen, vraag ik me af?

Ik ga weer schrijven, misschien nog niet meteen, maar

I will be back!